DAB+ ontvangst verbeteren: binnen-antenne test

Een tijd geleden heeft er op DABtuners een artikel gestaan om de DAB+ ontvangst te verbeteren met een eenvoudige antenne, die zeer goede resultaten blijkt te bieden. Zie de vele reacties op het artikel. Zoals eerder gezegd is voor de mensen die niet graag knutselen ook een kant-en-klare versie te krijgen, zie de KAT 3. Deze antenne is niet altijd ideaal qua plaatsing bij of naast te radio, of sommigen vinden deze gewoon niet mooi staan. Daarom een onderzoek naar de versterkte antennes: hoe goed of niet goed zijn deze?

DAB+ radio is al een aardige tijd ‘in de lucht’ maar de ontvangst van deze signalen laat op verschillende plaatsen nog geregeld iets te wensen over. Omdat de z.g. ‘indoor dekking’ van alles wat er te ontvangen is (of in ieder geval te ontvangen moet zijn) nog niet optimaal is, maken veel DAB+ radioluisteraars gebruik van een externe antenne. Dit kan een antenne zijn die buiten opgesteld staat, maar ook z.g. kamer antennes zijn in veel gevallen heel goed bruikbaar. Een DAB+ radio die met een externe antenne verbonden kan worden met behulp van een ‘F’ connector heeft bij velen de voorkeur. Echter zijn er ook luisteraars die een radio op de plank hebben staan die alleen maar de beschikking heeft over een ‘sprietje’ (uitschuifbare antenne). Geen nood, want ook deze radio’s kunnen met een externe antenne worden verbonden. De Radiowinkel heeft daarvoor iets heel leuks in huis. Kijk even mee naar dit handige Oehlbach koppelstukje.

Een keuze voor de antenne is niet altijd eenvoudig. Vast staat dat een antenne die buiten op een hoge plek staat opgesteld het beste resultaat geeft. Buiten-antennes zijn bij De Radiowinkel volop leverbaar. Maar als deze (om welke reden dan ook) niet toegepast kunnen worden is een binnen-antenne ook bespreekbaar. En ook voor de binnen-antenne kan iedereen bij De Radiowinkel terecht.

Voor hen die ‘door de bomen het bos niet meer zien’ zijn enkele  antennes op rij gezet. Het wordt een ‘no-nonsense’ overzicht die voor de gemiddelde gebruiker is geschreven. De eerlijkheid gebiedt mij wel te vermelden dat ik een antennesignaal versterker bij voorkeur niet gebruik. Maar laat ik die gedachten even terzijde schuiven bij het achterlaten van het volgende overzicht.

De test

De radio die hier dagelijks wordt gebruikt is de Roberts iStream 1 die hier al enkele jaren tot grote tevredenheid in gebruik is. Deze is dikwijls verbonden met de KAT 2 antenne die (aan een klein stokje gespalkt) op de vensterbank staat. Deze antenne wordt in de link hierboven beschreven en ik ga er dan ook niet verder op in. In mijn woonplaats staan verschillende DAB+ ensembles ter beschikking. Naast 11C, 12C, 7A en 7D (resp. het commerciële net, de NPO, het regionale net Zuid-Nederland en MTVNL) is met de KAT 2 ook signaal beschikbaar dat afkomstig is van onze ooster- en zuiderburen.

Antenne1: Oehlbach Scope Audio

Als eerste wordt de Oehlbach Scope Audio uit de verpakking genomen en opgesteld. Dit platte ding vindt heel eenvoudig een plaatsje en wordt keurig rechtop gehouden door een meegeleverde beugel. Deze antenne is verder heel netjes uitgevoerd en beschikt over vergulde aansluit contacten. De spanning wordt geleverd door een compacte 5V USB voeding. De radio staat afgestemd op kanaal 6B en dit signaal is afkomstig uit Luik. De KAT 2 antenne geeft het signaal daarvan aan mijn radio wel door, maar heel af en toe valt het signaal weg en is er even niets hoorbaar. Als ik binnen het menu van de radio de informatie opvraag zie ik dat deze voortdurend bezig is met corrigeren. Dat wil zeggen dat de stream kwalitatief geen 100% is en de radio er soms moeite mee heeft iets bruikbaars te produceren. Let wel; dit ligt niet aan de radio maar uitsluitend aan het gegeven dat Luik hier (op zo’n 40 km afstand) niet direct naast de deur ligt.

Deze antenne wordt even verplaatst en op exact dezelfde plek de Oehlbach Scope Audio antenne neergezet. De lengte van het coax kabeltje is krap bemeten en daarom zal deze antenne in de directe nabijheid van de radio z’n plekje moeten vinden. Maar eenmaal geplaatst en in werking gezet; valt het me niet tegen! Er is meteen signaal en nauwelijks uitval. Aan de achterzijde van deze antenne bevindt zich een instelling waarmee de signaalversterking van het ding is te regelen. In mijn enthousiasme heb ik dat meteen ‘vol open’ gezet, maar dat blijkt niet zo handig. Er is een enkele keer uitval van het geluid en ook de signaal indicatie op ’t display van de radio gedraagt zich onrustig. Kennelijk is deze iets ‘overstuurd’ en na wat ‘spelen’ met de versterking instelling heb ik constant geluid zonder enige uitval en de signaal/kwaliteit indicatie van de radio geeft aan dat de foutcorrectie nauwelijks in werking is (correctie is 0 – 2; een bijna perfecte stream).

Dezelfde procedure voer ik ook uit op kanaal 12A, waarin de programma’s van de VRT zijn te vinden. Hier kan ik heel kort zijn. Om deze te kunnen beluisteren heb ik altijd een buiten antenne nodig. Met de KAT 2 op de vensterbank lukt dat zelden of nooit en ik had er dan ook niet veel verwachting van toen ik het met deze Oehlbach wilde proberen. Maar wat schetst mijn verbazing dat ik nu wel in staat blijk de VRT te beluisteren. Ook met bijna minimale versterking instelling is deze hoorbaar. Voor mij staat vast dat er van Duitse degelijkheid en kwaliteit, ook bij deze antenne, sprake is.

Eigenwijs als ik soms ben, probeer ik ook FM signalen ‘op te peppen’ maar dat is snel bekeken/beluisterd. Dat gaat ‘m niet worden. Maar volgens de specificaties had ik daarop ook niet hoeven te rekenen.

Antenne 2: Oehlbach Audio Scope Max

Ik pak de Scope Audio weer in en stel de grote broer van voornoemde op. Deze Oehlbach Scope Audio Max ziet er futuristisch uit, is ook heel netjes afgewerkt en beschikt eveneens over vergulde contacten. Maar ook van deze is de lengte van het coax kabeltje vrij kort. Daardoor zal deze antenne (net als z’n broertje) dicht bij de radio opgesteld gaan worden.

Weer stem ik de radio af op het ensemble 6B Luik nadat ik deze eerst weer met de KAT 2 antenne heb verbonden. En weer zie ik bij het opvragen van de info dat de radio moeite heeft om een constante stream te produceren. Ook weer hoor ik ’t heel af en toe stilvallen. De KAT 2 antenne wordt afgekoppeld en de Oehlbach gaat in werking. De versterking van deze antenne is instelbaar maar dat instellen gaat iets minder gemakkelijk omdat de bediening daarvan iets verzonken in de behuizing is weggestopt en zich ook wat minder soepel laat bedienen. Maar het is allemaal meer dan de moeite waard, want de radio komt meteen tot leven en heeft volgens de info in de display minder moeite met het op gang houden van de stream. De correctie is 0 en hiermee overtreft het ding al mijn verwachtingen. Omdat de antenne opstelling hier voor ontvangst van het Vlaamse blok (12A) nog steeds niet optimaal is verwacht ik geen ‘schokkend’ resultaat als ik dit wil beluisteren. Maar ik val in verbazing wanneer ik het meteen hoor. En de info laat zien dat de radio niet veel moeite hoeft te doen met het in stand houden van de stream. Met een correctie van 0 tot soms 3 is dit heel keurig.

Misschien jammer om dit fraaie exemplaar weer in de verpakking te moeten stoppen.

Antenne 3: Thomson ANT1438

De derde antenne is er een van de fabrikant Hama, maar wordt onder de naam Thomson ANT1438 in de handel gezet. De antenne is een slank exemplaar en wordt in een voetje geschoven nadat ‘t coax verbindingskabeltje en het stekkertje van de voeding zijn aangebracht. Net als bij de Oehlbach antennes houdt de lengte van het coax kabeltje niet over. Daarnaast is dit kabeltje erg fragiel en er zal door de gebruiker heel voorzichtig te werk gegaan moeten worden dit heel te houden. Verder zijn de connectoren ‘standaard’ uitgevoerd. Niet verguld, maar in de praktijk zal dat geen problemen opleveren daar het spulletje toch binnenshuis gebruikt gaat worden. Deze antenne is geschikt voor de DAB+ band, maar ook voor de FM band. Er wordt zelfs een verloopplugje meegeleverd voor hen die een radio hebben met een ‘ouderwetse’ FM antenne ingang. Zelfs voor de ‘L’ band moet deze antenne geschikt zijn. Dat laatste neem ik voor een kennisgeving aan omdat er in onze streek van deze band in het GHz bereik geen gebruik wordt gemaakt (waar wel? is de vraag). Ik heb dan ook geen behoorlijke referentie waarmee ik de werking van het ding voor deze ‘L’ band kan vaststellen. Een stukje ‘huisvlijt’ in de vorm van een piepkleine oscillator voor dat bereik is niet bepaald betrouwbaar en allerminst representatief.

Natuurlijk wordt de radio eerst weer met de KAT 2 antenne verbonden en op het eerder genoemde signaal uit Luik afgestemd. Ik heb weer een referentie en sluit nu de Thomson aan. Ik ervaar direct het ‘WOW’ effect. Er is een ijzersterk signaal en de correctie factor van de radio is met 0 tot 1 ronduit klasse. Ook het VRT blok 12A komt met deze antenne goed binnen al moet wel de correctie van de radio enigszins aan het werk. Maar dat gebeurt bij gebruik van beide Oehlbach antennes dus ook. De FM band moet ik natuurlijk ook proberen maar de combinatie van de Roberts radio en deze Thomson is dan niet zo geslaagd. De radio beschikt over een redelijk gevoelige FM ontvangst en een teveel aan signaal is voor deze geen goed idee. Iemand die gebruik maakt van een hoortoestel hoef je nu eenmaal ook niet in de oren te schreeuwen, toch? Echter mijn ruim 50 jaar oude en enigszins ‘dove’ Nordmende portable radio beschikt over een externe FM antenne ingang en daar doet de Thomson heel goede zaken.

Heel toevallig heb ik ook even een Sony micro audiosetje in huis. Deze CMT-SBT100B is met een DAB+/FM ontvanger uitgevoerd. De meegeleverde ‘antenne’ hiervan is een Z.E.S.D. (zomaar een stukje draad) en de antenne aansluiting is met een ontzettend kleine connector uitgevoerd. Met dat stukje draad is nauwelijks iets behoorlijks te ontvangen, of de zender moet wel erg dichtbij staan. Maar een verloopkabeltje en deze Thomson laten ook deze Sony ‘sprankelende’ ontvangst prestaties leveren. DAB+ en FM komen heel netjes binnen.

Conclusie

Maar welke is nu de beste? Dat is heel moeilijk te beantwoorden, want waar ik enthousiast over ben hoeft voor een ander misschien niet. Wat ik wel zeker weet is dat ik bij mijn gewenste opstelplek voor de antennes altijd een extra verlengkabeltje nodig heb om de afstand tussen de radio en de antenne te kunnen overbruggen. En misschien is daarom de KAT 3 (welke standaard met drie meter coax wordt geleverd) wel zo geliefd bij DAB+ radio gebruikers. Echter weet deze KAT 3 of 2 antenne de radio niet zoveel signaal aan te bieden dan deze drie beschreven antennes. Mijn aanvankelijke bedenkingen van antennes met een voorversterker is in ieder geval wel bijgesteld…

De Oehlbach Scope Audio Max is, voor wat betreft de prestaties in cijfers, de beste. Maar er hangt dan ook een redelijk stevig prijskaartje aan. De Thomson is een leuk ding, maar oogt kwalitatief net dat stukje minder. Ik denk dat de kleine Oehlbach Scope Audio van deze drie de meest gebruikte gaat worden.

Nabrander: Net als bij iedere andere antenne moeten de drie beschreven antennes uit de buurt worden gehouden van waterleiding- en verwarmingsbuizen. De directe opstelling bij het verticale gedeelte van een metalen (dikwijls aluminium) raamkozijn bij dubbel glas is vaak geen succes. Zonwerend glas met een vorm van metaalcoating is eveneens een belemmering in ontvangst. Eveneens kan de ontvangst tegenvallen als de woning waar het allemaal staat opgesteld, is uitgevoerd met allerlei isolatiematerialen waarbij aluminium is gebruikt. Vooral bij nieuwe(re) woningen is dat laatste steeds meer het geval. Als blijkt dat na het plaatsen en aansluiten van een antenne (of dit er een van de drie beschreven, of een willekeurige andere is) er geen goede ontvangst is, is het raadzaam om een beetje met de antenne wat heen en weer (op en neer) te bewegen om zo de beste opstelplaats hiervan te bepalen.

Succes ermee en heel veel luistergenoegen gewenst.

Maart 2021, Egbert Kattenberg